Śmierć za granicą – jak należy postępować? 

Śmierć za granicą bliskiej osoby to sytuacja, która wymaga podjęcia natychmiastowych działań. Konieczne jest szybkie załatwienie formalności związanych z transportem ciała, zgłoszeniem zgonu i kontaktem z lokalnymi władzami. Co zrobić w pierwszej kolejności, gdy ma się do czynienia ze zgonem za granicą? Wyjaśniamy, jakie kroki należy podjąć, jakich dokumentów potrzeba oraz gdzie szukać wsparcia, aby proces organizacji pogrzebu przebiegł sprawnie i zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym kraju. 

Spis treści

Pierwsze kroki po stwierdzeniu zgonu za granicą 

W momencie stwierdzenia zgonu za granicą, należy skontaktować się z lokalną policją oraz szpitalem lub inną placówką medyczną, która może potwierdzić zgon. 

Dodatkowo, warto nawiązać kontakt z ambasadą Rzeczpospolitej Polskiej lub konsulatem w danym kraju. Tam można uzyskać niezbędną pomoc oraz informacje o lokalnych przepisach dotyczących postępowania w przypadku śmierci obcokrajowca.  

Śmierć za granicą – jaki dokument trzeba uzyskać? 

Najważniejszym dokumentem, który trzeba uzyskać, jest akt zgonu, sporządzany w lokalnym urzędzie stanu cywilnego. Warto poprosić o wydanie tego dokumentu w kilku egzemplarzach, ponieważ będzie on niezbędny do załatwienia różnych formalności. Warto również zadbać o tłumaczenia przysięgłe dokumentu, jeśli będzie potrzebny w Polsce. 

Organizacja pogrzebu za granicą 

W sytuacji, gdy do śmierci dojdzie za granicą, istnieją dwie możliwości – organizacja pogrzebu na miejscu lub sprowadzenie ciała do kraju w celu pochówku w Polsce. W przypadku pierwszej opcji rodzina musi podjąć decyzję, czy ciało zostanie pochowane w sposób tradycyjny czy będzie poddane kremacji. 

Tradycyjny pochówek będzie wymagał skontaktowania się ze zarządcą lokalnego cmentarza (zakup miejsca). Trzeba też skorzystać z usług miejscowego zakładu pogrzebowego i firmy kamieniarskiej. Ich pracownicy zwykle pomagają w załatwieniu wszelkich formalności, takich jak rezerwacja miejsca na cmentarzu czy organizacja ceremonii religijnej lub świeckiej. W tych miejscach warto zapytać o miejscowe procedury związane z organizacją ostatniego pożegnania. 

Kremację można wykonać za granicą a następnie przetransportować urnę do Polski. Obowiązują jednak pewne procedury. 

Transport ciała po śmierci za granicą – co trzeba zrobić? 

W pierwszej kolejności należy uzyskać zgodę na transport ciała od lokalnych władz miejscowości, w której zmarła dana osoba. W tym celu konieczny jest kontakt ze starostwem lub prezydentem miasta. 

Po otrzymaniu pozwolenia trzeba jeszcze zdobyć zaświadczenie od polskiego konsula na przewóz zwłok/prochów osoby zmarłej. W przeciwnym razie łamie się prawo i naraża na karę grzywny lub nawet aresztu (art. 18 Ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych). 

Do wydania zaświadczenia konsulat wymaga przedstawienia dokumentów (mogą być tylko w języku angielskim), takich jak: 

  • akt zgonu (odpis), 
  • pozwolenie na transport od lokalnych władz, 
  • zaświadczenie od lekarza, które potwierdza, że do śmierci nie doszło na skutek choroby zakaźnej (wymagane przede wszystkim wtedy, gdy przyczyna śmierci nie jest określona w akcie zgonu), 
  • zaświadczenie od zakładu pogrzebowego dotyczące prawidłowego przygotowania metalowej trumny do transportu (5 cm warstwy chłonnej na dnie, szczelne lutowanie, stabilne włożenie do drewnianej skrzyni). 

Kto może przetransportować ciało lub prochy po kremacji? 

Transport ciała zmarłego może być dokonany wyłącznie przez specjalistyczne firmy, które posiadają licencję na przewóz międzynarodowy zwłok. Jest to spowodowane względami sanitarnymi, które należy spełnić. 

Nieco inaczej jest w przypadku transportu prochów zmarłego znajdujących się w urnie po zgonie za granicą. Ich przewóz może odbywać się dowolną metodą transportu, o ile zapewnia poszanowanie dla skremowanego ciała i jest zgodna z lokalnymi przepisami. Urnę z prochami można przewieźć zarówno drogą lądową, jak i lotniczą (jednak zawsze należy upewnić się, że wybrane linie lotnicze zezwalają na taki transport). 

Co z zasiłkiem pogrzebowym? 

W sytuacji, gdy dojdzie do śmierci za granicą, rodziną zmarłego może ubiegać się o zasiłek pogrzebowy, który pokryje część kosztów związanych z pochówkiem. W tym celu należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wraz z: 

  • aktem zgonu, 
  • potwierdzeniem pokrewieństwa lub powinowactwa ze zmarłym, 
  • zaświadczeniem o podleganiu składkom emerytalnym lub rentowym, 
  • oryginałami rachunków określających koszty pogrzebu. 

Gdy do śmierci dojdzie za granicą, organizacja pogrzebu jest nieco utrudniona. Szereg formalności związanych z transportem ciała sprawia, że ceremonia musi się odbyć nieco później. Sam czas oczekiwania na otrzymanie zaświadczenia od konsula to około 3 dni.